Zmiana roli zakupów

Dotychczasowe postrzeganie działów zakupów jako dostarczyciela komponentów do produkcji ewoluuje w kierunku uwzględniania procesów zakupowych w kompleksowym, strategicznym zarządzaniu firmą. Coraz powszechniej uważa się, że efektywne procesy zakupowe są ważnym czynnikiem, wpływającym pozytywnie na wynik finansowy i konkurencyjność całego przedsiębiorstwa.

Sprawność działalności zakupowej zależy od wykorzystywania wszechstronnych aplikacji informatycznych, automatyzujących odzwierciedlone w nich procesy zakupowe i wspierających decyzje w tym zakresie.

Zaawansowane systemy ERP oferują oczywiście moduły obsługujące zakupy i gospodarkę materiałową. Wiele organizacji z rozbudowaną strukturą, zwłaszcza grup kapitałowych, firm działających międzynarodowo, a także uczestników złożonych łańcuchów dostaw może jednak dotrzeć do punktu, w którym kończą się możliwości „tradycyjnego ERP”.

Moduł MM systemu SAP ERP umożliwia zarządzanie materiałami, wystawianie zamówienia (purchase order), ale nie odpowiada w pełni na rosnącą potrzebę efektywnego zarządzania bazą dostawców i kontraktów, analizowania wydatków pod kątem grup materiałowych i źródeł zaopatrzenia. Wykorzystanie zaopatrzenia w osiąganiu strategicznych celów przedsiębiorstwa nie będzie możliwe bez dokładnych analiz i wiedzy o dostawcach, warunkach umów, jakości dostaw, wydatków na zakupy.

Wszystkie te elementy zawiera rozwiązanie SAP SRM (Supplier Relationship Management), które powstało nie tylko po to, by poszerzyć możliwości działania działów zaopatrzenia, ale także by wspierać przebudowę procesów biznesowych zgodnie z najnowszymi tendencjami gospodarczymi.

SAP SRM jest kompleksowym rozwiązaniem IT, wspierającym z jednej strony operacyjne procesy zaopatrzenia, a z drugiej, dzięki swej logice działania, pozwalającym na skorzystanie z najefektywniejszych rozwiązań zakupowych.

Dla kogo SAP SRM?

Moduł SAP SRM jest przeznaczony dla każdego rodzaju działalności, jednak największe korzyści z jego wdrożenia odniosą organizacje, które są:

  • grupami kapitałowymi, powstałymi zarówno w wyniku fuzji i przejęć, jak i w efekcie rozwoju organicznego, w których zakupy nie są kontrolowane na poziomie zarządu całej grupy (funkcje kontrolne znajdujące się w SAP SRM dają bardzo duże możliwości redukcji kosztów i zwiększenia efektywności dostaw dzięki przeglądowi i ujednoliceniu warunków umów);
  • organizacjami oddziałowymi, w których poszczególne oddziały mogą być zaopatrywane u jednego dostawcy i na podstawie jednolitych warunków umownych;
  • przedsiębiorstwami działającymi w strukturze koncernu międzynarodowego, które dzięki aplikacji SAP SRM mogą mieć dostęp do najlepszych warunków dostawy wynegocjowanych z dostawcą obsługującym cały koncern w regionie lub na świecie.

Centralizacja i koncentracja

Aplikacje ERP, CRM czy wreszcie SRM mogą być w pełni wykorzystywane jedynie w przypadku zestandaryzowanych i uporządkowanych procesów biznesowych, będących podstawą działania aplikacji IT. Konsekwencją standaryzacji i porządkowania procesów są działania zmierzające z jednej strony do tworzenia grup kapitałowych, skupiających organizacje obsługujące poszczególne obszary działalności gospodarczej (czy to poprzez akwizycje i fuzje, czy poprzez wydzielenie organizacji usługowej z istniejących struktur), a z drugiej – koncentracja nakładów wokół kluczowych działalności biznesowych (core business). Efektem koncentracji nakładów staje się grupowanie procesów pomocniczych i ich scentralizowana realizacja w ramach danej organizacji.

Sourcing i procurement

Jednym z takich dwojako postrzeganych obszarów działalności są procesy zaopatrzenia, które można podzielić na dwa podobszary: sourcing (zaopatrzenie strategiczne) oraz procurement (zaopatrzenie operacyjne).

Sourcing (lub initial purchasing) to proces zaopatrywania przedsiębiorstwa zarówno w komponenty niezbędne do produkcji, jak i produkty niezwiązane bezpośrednio z produkcją.

Procurement obejmuje operacyjną realizację uzgodnionych kontraktów z dostawcami, którą podobnie jak sourcing można wykonywać przy wsparciu aplikacji informatycznych, takich jak SAP SRM.

W obszarze zakupów najbardziej widocznymi przejawami centralizacji procesów zaopatrzenia i płatności jest lepszy przegląd bazy dostawców, co umożliwia porównanie kosztów zakupów i poszukiwanie oszczędności, np. poprzez zaopatrywanie się u określonej (zmniejszonej) liczby dostawców.

SAP SRM to kompleksowe rozwiązanie IT wspierające z jednej strony operacyjne procesy zaopatrzenia, a z drugiej pozwalające na korzystanie z najefektywniejszych rozwiązań zakupowych

Cztery scenariusze

Oba obszary – sourcing i procurement – znajdują swoje odzwierciedlenie w tzw. scenariuszach biznesowych SAP SRM, z których cztery mogą zostać uruchomione jako niezależne funkcjonalności. Są to:

  • Strategiczne ustalanie źródła dostaw (strategic sourcing):
    • analizy ustalania źródła dostaw,
    • optymalizacja wyboru dostawców;
  • Zaopatrzenie operacyjne (operational procurement/SAP EBp):
    • samoobsługa w procesie zaopatrzenia (self-service procurement),
    • zaopatrzenie na podstawie planu (plan-driven procurement),
    • nabywanie usług (service procurement);
  • Współpraca z dostawcami (supplier collaboration):
    • portal dostawców,
    • połączenie z dostawcami;
  • Zarządzanie zawartością (content management):
    • konsolidacja zawartości,
    • zarządzanie zawartością katalogów.
    • kolei analiza wydatków (spend analysis) i zarządzanie kontraktami (contract management) stanowią  wsparcie dla tych czterech podstawowych funkcjonalności.

Z kolei analiza wydatków (spend analysis) i zarządzanie kontraktami (contract management) stanowią  wsparcie dla tych czterech podstawowych funkcjonalności.

Różne oczekiwania

SAP SRM przewiduje wdrożenie każdej z przedstawionych funkcjonalności w ramach tzw. scenariuszy wdrożeniowych, podzielonych według kryterium oczekiwań klienta:

  • scenariusz klasyczny (classic integration scenario);
  • scenariusz klasyczny rozszerzony (extended classic integration scenario);
  • scenariusz niezależny (standalone integration scenario).

Scenariusz klasyczny jest przewidziany dla przedsiębiorstw, w których wielu użytkowników powinno mieć możliwość wprowadzania zapotrzebowania do systemu w prosty i szybki sposób. Pracownicy działu zakupów powinni mieć jedynie dostęp do funkcjonalności oferowanej przez dotychczas używany system back-end. Transfer czynności zakupowych do aplikacji SAP Enterprise Buyer (SAP EBp) jest w takim przedsiębiorstwie nieopłacalny.

Scenariusz klasyczny rozszerzony jest najczęściej wykorzystywany. Dzieje się tak ze względu na SAP EBp, który umożliwia wszystkim pracownikom wykonywanie zamówień według ustalonych wcześniej zasad akceptacji i na bazie uzgodnionych warunków umownych z dostawcami. Rozwiązanie takie umożliwia działowi zakupów skupienie się na swojej strategicznej roli, jaką jest optymalizacja kontraktów i bazy dostawców w celu redukcji kosztów dostaw oraz zwiększenie bezpieczeństwa i jakości dostaw.

W tym scenariuszu założenia są następujące:

  • dział zakupowy lub cała firma ma w pełni korzystać z funkcjonalności SAP EBp;
  • dostępna będzie pełna funkcjonalność zarządzania źródłem dostaw w SAP EBp;
  • możliwość wstępnego wprowadzania potwierdzeń i faktur po stronie SAP EBp.

Scenariusz niezależny zakłada, że w przedsiębiorstwie nie ma produktywnego systemu do zarządzania gospodarką materiałową oraz katalogu danych podstawowych produktów. Wykorzystywane są katalogi utrzymywane przez dostawców. Przedsiębiorstwo jest zainteresowane korzystaniem z funkcjonalności oferowanej przez SAP EBp tylko dla określonej kategorii produktów lub usług.

Na przykładzie

Rozwiązania SAP SRM stają się coraz powszechniej wdrażane przez firmy na całym świecie, Póki co, na polskim rynku brak jest przykładu szerszego wykorzystania SAP SRM. Dlatego by zilustrować korzyści, które można osiągnąć dzięki SRM, posłużę się przykładem modelowej firmy – grupy kapitałowej funkcjonującej w regionie Europy Środkowo-Wschodniej.

Wdrożenie SAP SRM zaplanowano w dwóch płaszczyznach: biznesowej i IT. Punktem wyjścia była decyzja zarządu o scentralizowaniu zakupów nieprodukcyjnych  (NPR – non product related), czyli niezwiązanych bezpośrednio ze świadczonymi usługami. Są to m.in. zakupy części zamiennych, artykułów biurowych, sprzętu IT czy zakup usług marketingowych.

Zdaniem zarządu były to zakupy, które charakteryzuje duża różnorodność, a tym samym duże zróżnicowanie dostawców; ponadto nie były one właściwie kontrolowane. Każda spółka, zamawiając choćby partię ołówków, kooperowała z innym dostawcą w oparciu o inne ustalenia, nie mając wiedzy o warunkach i dostawcach w innych krajach.

Korzyści z wdrożenia SAP SRM

1. Redukcja kosztów procesowych

  • ograniczenie zakupów poza ustalonymi kanałami i procesami zakupowymi
  • zwiększenie efektywności poprzez automatyzację procesów zaopatrzenia
  • zmniejszenie kosztów związanych z integracją i możliwością łączenia

2. Niższe ceny jednostkowe

  • konsolidacja zapotrzebowań w ramach różnorodnych jednostek biznesowych
  •  redukcja kosztów związanych z przeprowadzaniem inwentaryzacji
  • uzyskiwanie lepszych cen w wyniku konkurencyjnych przetargów

3. Krótsze cykle dostaw

  • automatyzacja powtarzalnych procesów związanych z przetargami i zapytaniami ofertowymi
  • sprawniejsza realizacja zaopatrzenia dzięki zatwierdzaniu w trybie online
  • szybsze potwierdzenia i odpowiedzi od dostawców

4. Optymalizacja strategii ustalania źródła dostaw

  • racjonalizacja i optymalizacja bazy dostaw
  • łatwiejszy dostęp do danych dotyczących wydajności dostawców
  • poprawa jakości dostaw oraz redukcja ryzyka

Bardzo często również, w wyniku braku odpowiedniego nadzoru, zamówienia były realizowane bez właściwej akceptacji wydatku (tzw. zakupy ad hoc, w których najpierw pojawia się faktura od dostawcy, a dopiero potem zamówienie).

Pierwszym krokiem na płaszczyźnie biznesowej było skupienie wszystkich procesów związanych z zaopatrzeniem strategicznym w jednym miejscu – w nowo powołanym Centralnym Biurze Zakupów (CBZ). Jego zadaniem stała się weryfikacja wszystkich kontraktów i dostawców, kontrola procesów zaopatrzenia w poszczególnych spółkach i krajach – od Polski po Chorwację, a następnie redukcja liczby dostawców i umów. Dążono do tego, by jeden dostawca mógł obsługiwać w ramach jednej umowy jak najwięcej spółek grupy.

Drugim ważnym krokiem na płaszczyźnie IT była decyzja o wdrożeniu SAP SRM, który miał wesprzeć wyznaczone cele biznesowe (redukcja kosztów, wzrost efektywności procesów zaopatrzenia, pełna kontrola zakupów pod kątem finansowym, prawnym i jakościowym).

W ramach wdrożenia, korzystając z uporządkowanych baz dostawców i kontraktów oraz ujednoliconych procesów, w pierwszej kolejności wprowadzono scenariusz zaopatrzenia operacyjnego we wszystkich oddziałach.

Następnie uruchomiono funkcje analityczne i kontrolne (process improvement), aby uzyskane w pierwszym etapie korzyści utrzymać i zwiększyć dzięki wypracowanemu podejściu do zarządzania zaopatrzeniem. Podsumowanie korzyści z SAP SRM, które można odnieść do każdej organizacji decydującej się na kompleksowe wdrożenie tego systemu, jest zawarte w ramce.

Integracja z innymi rozwiązaniami

SAP SRM jest rozwiązaniem wspierającym działanie przedsiębiorstwa w ramach zarządzania łańcuchem dostaw, dlatego też jest integrowany z każdym obszarem funkcjonalnym SAP ERP:

  • zarządzanie łańcuchem dostaw (SCM) – zarządzanie stanem zapasów, automatyzacja egzekucji planu zaopatrzenia;
  • zarządzanie cyklem życia produktu (PLM) – przyspieszenie rozwoju produktu, selekcja dostawców;
  • planowanie zasobów przedsiębiorstwa (ERP) – zatwierdzanie faktury, tworzenie zamówienia, płatności;
  • zarządzanie relacjami z klientami (CRM) – przełożenie wiedzy o wymaganiach dotyczących produktu na zakup produktów odpowiedniej jakości od odpowiednio zweryfikowanych dostawców.

SAP SRM jest połączeniem rozwiązania informatycznego z biznesowym, a zatem może (w ograniczonym zakresie) współpracować z innymi systemami IT, wspierając efektywność biznesową procesu i realizację mierników, takich jak KPI (Key Performance Indicators).

Jako moduł odzwierciedlający procesy zakupowe oparte na najlepszych praktykach biznesowych SAP SRM nie jest oderwanym od rzeczywistości gospodarczej rozwiązaniem IT, lecz instrumentem zbudowanym na bazie doświadczeń specjalistów w dziedzinie zakupów. To narzędzie, które rozwiązuje i wspomaga wiele kwestii zgłaszanych przez działy zakupów. Pozwala również na większą samodzielność w realizacji zakupów przez wszystkie działy przedsiębiorstwa, bez utraty kontroli nad ich kosztami i jakością.