Choć następca SAP FI – Finance w S/4HANA jest dostępny już od 2015 r., przedsiębiorstwa od dawna pracujące z systemem SAP ostrożnie podchodzą do tematu migracji na nowe rozwiązanie. A czas już najwyższy, by o tym myśleć, bo firma SAP ogłosiła, że będzie wspierać stare rozwiązanie tylko do 2027 r. S/4HANA to nowa klasa systemów, zaprojektowanych od zera, funkcjonujących w oparciu o nową bazę danych SAP HANA.

Zanim przejdziemy do porównania modułów finansowych S/4HANA SAP ERP/ECC, zacznijmy od różnic uniwersalnych, odnoszących się do systemu jako całości.

W odróżnieniu od SAP ERP/ECC, który współpracował z bazami danych różnych dostawców, S/4HANA pracuje tylko na bazie danych SAP HANA. To innowacyjna technologia oparta na przetwarzaniu w pamięci (In-Memory). Rewolucja SAP HANA polega na przeniesieniu zarządzania wielkimi zbiorami danych z przestrzeni dyskowej do pamięci operacyjnej. Otwiera to zupełnie nowe możliwości raportowania i analizowania danych oraz pozwala na znaczne uproszczenie modelu danych. Poprawa wydajności dzięki bazie danych HANA to szybsze przetwarzanie danych, większa efektywność, krótszy czas odpowiedzi systemu.

Systemy różnią się podejściem do przetwarzania transakcyjnego i aplikacyjnego. W SAP ECC te funkcje były rozdzielone – ECC z założenia jest systemem transakcyjnym, w którym rejestruje się dokumenty, pozycje, wykonuje się operacje np. zamknięcia miesiąca. Ograniczenia technologiczne w czasach, w których powstawał, nie pozwalały równoczesne na dostarczanie szerokich możliwości raportowych. W tym celu należy posiłkować się innymi systemami, specjalizującymi się w przetwarzaniu aplikacyjnym (BI, hurtownie danych).

W S/4HANA funkcje transakcyjne i raportowe są połączone. Zarówno przetwarzanie transakcyjne, jak i aplikacyjne może być umieszczone i wykonywane w jednym systemie.

W ujęciu tradycyjnym (SAP ECC) agregacja danych odbywa się w oparciu o tabele pozycji pojedynczych i tabele pozycji sumarycznych, a dostęp do tabel jest oparty o indeksy. W S/4HANA tabel sumarycznych nie ma w ogóle, występują tylko tabele pozycji pojedynczych, a agregacja danych jest wykonywana w czasie rzeczywistym.

I wreszcie interfejs użytkownika. W ERP i ECC jest to tradycyjne SAP GUI. W S/4HANA, oprócz GUI użytkownicy mogą korzystać z interfejsu SAP Fiori. Jego największe zalety to dostęp przez przeglądarkę WWW oraz aplikacje mobilne, co wynosi komfort pracy z systemem na zupełnie nowy poziom (employee experience).

System S/4HANA to unowocześnione lub zupełnie nowe rozwiązana i funkcje, także w zakresie finansów i logistyki (np. majątek trwały, cash management), które zostaną bliżej przedstawione poniżej.

SAP FI i S/4HANA Finance – najważniejsze różnice

Poniżej porównamy funkcje finansowe w SAP ERP/ECC i S/4HANA. Zanim jednak przejdziemy do szczegółów, na początek warto zwrócić uwagę na kilka najważniejszych parametrów.

Struktura danych – w SAP ECC możemy mówić o rozdzielności struktur danych dla poszczególnych komponentów finansów, takich jak finanse, majątek trwały, kontroling. Z reguły są to oddzielne tabele pozycji pojedynczych i oddzielne tabele pozycji sumarycznych. Taka budowa struktury danych powoduje konieczność uzgadniania danych (wewnętrznego i zewnętrznego) – jeśli chcemy przeprowadzić analizy łączące informacje z wielu modułów.

W S/4HANA struktura danych jest ujednolicona. Funkcjonuje tzw. Uniwersal Journal (jedno źródło prawdy) – jedna tabela pozycji pojedynczych, która obsługuje praktycznie wszystkie moduły finansowe, zarówno z części dotyczącej rachunkowości finansowej, jak i zarządczej. Dzięki temu dane są wewnętrzne uzgodnione i nie ma konieczności wykonywania niektórych – dotychczas obowiązkowych kroków (np. przy zamknięciu miesiąca), które powodują przeniesienie wybranych zapisów z submodułów na poziom księgi głównej.

Uproszczenie systemu poprzez pozbycie się nadmiernych struktur danych oraz wyeliminowanie multiplikowania tych samych informacji w wielu miejscach systemu to jedna z najważniejszych zmian.

Funkcjonalność. W przypadku SAP FI trudno mówić o dalszym rozwoju funkcjonalności. Oczywiście pojawiają się noty SAP, ale ich główną funkcją jest eliminowanie błędów w oprogramowaniu. Z reguły nie dostarczają one nowych funkcjonalności. S/4HANA to nowy poziom rozwoju. Nowe możliwości są przede wszystkim pochodną budowy bazy danych SAP HANA. Część funkcjonalności finansowych, które do tej pory działały jako rozwiązania zewnętrzne zostały włączone do systemu jak add-ons, które można w dość prosty sposób aktywować przy implementacji systemu. Pojawiły się nowe moduły, takie jak Cash Management, odświeżony moduł majątku trwałego oraz nowy Central Finance. Niektóre z tych rozwiązań są oddzielnie licencjonowane.

Księga główna. W SAP FI Księga Głowna można funkcjonować w dwóch modelach – klasycznej Księgi Głównej oraz Nowej Księgi Głównej. W S/4HANA mamy do dyspozycji wyłącznie Nową Księgę Główną, a zatem z chwilą implementacji nowego systemu zachodzi automatyczne przełączenie na Nową KG.

Relacja rachunkowości finansowej do rachunkowości zarządczej. W systemie SAP ECC i finanse i kontroling (CO) to dwa oddzielne moduły. Dane podstawowe dla tych modułów są rozdzielone. W kontrolingu mamy do dyspozycji rodzaje kosztów, w finansach są konta Księgi Głównej. S/4HANA nastąpiła unifikacja tych rozwiązań – granice między modułami FI i CO się zacierają, a dane są zunifikowane. Nie ma już rodzajów kosztów, które są zastąpione przez konta Księgi Głównej.

Nowa architektura dla finansów

Najważniejsza nowość w S/4HANA Finance to wprowadzenie Universal Journal, czyli jednej tabeli pozycji pojedynczych (ACDOCA), która eliminuje tabele pozycji pojedynczych z innych modułów finansowych. Brak redundancji danych pozwala lepiej wykorzystać zasoby systemowe.

Konsekwencją jednego źródła danych jest także znaczne uproszczenie wprowadzania danych, co eliminuje konieczność ich uzgadniania między modułami. Bezpośrednią konsekwencją są większe możliwości raportowe systemu – możliwe jest przekrojowe raportowanie danych, bez konieczności ich replikacji do BI.

Wprowadzenie Universal Journal pozwala na znaczne odchudzenie systemu. Niektóre, dobrze znane z FI tabele bazy danych znikają w S/4HANA, bo nie są już potrzebne. Ich funkcję przejmuje tabela ACDOCA. Warto jednak podkreślić, że firmy, które korzystają z SAP FI i decydują się na migrację do S/4HANA, mają zapewnioną ciągłość działania i raportowania. Raporty odnoszące się do znikających tabel nadal są dostępne. Dzieje się tak dzięki wglądom, które odwołują się do dzisiejszej struktury tabel bazy danych. W oparciu o zaimplementowane wglądy system sczytuje wymagane dane – już z tabeli ACDOCA.

Kolejna nowość jest ciekawa szczególnie dla tych firm, które raportują dane finansowe w oparciu o różne warianty sprawozdawczości. Do tej pory mówiło się o dwóch podejściach do sprawozdawczości finansowej. Jedno było oparte o konta Księgi Głównej. W planie kont mogliśmy stworzyć konta odpowiadające sprawozdawczości według różnych wariantów i poprzez budowanie alternatywnych wersji sprawozdania finansowego zapewnić tego typu raportowanie.

Drugie podejście (dostępne w systemie w wersji ECC) było związane z księgami równoległymi. System pozwalał na założenie kilku ksiąg, zbierających różne zakresy danych, które następnie były wykorzystywane do raportowania według wybranego standardu.

W S/4HANA obydwa powyższe podejścia są możliwe do realizacji, a dodatkowo wprowadzono księgę rozszerzoną. Po zdefiniowaniu w systemie można ją w sposób jednoznaczny przyporządkować do wybranej księgi standardowej.

W przypadku raportowana danych w oparciu o księgi rozszerzone system automatyczne sczytuje informacje w pierwszej kolejności z tej księgi standardowej, do której dana księga jest przyporządkowana. Dodatkowo istnieje możliwość wprowadzenia danych (księgowań, dokumentów) tylko i wyłącznie do księgi rozszerzonej. W rezultacie księga rozszerzona nie tylko dziedziczy wszystkie wpisy z księgi standardowej, ale w raportach pokazuje także tylko te dane i dokumenty, które są wprowadzone bezpośrednio i wyłącznie do księgi rozszerzonej. To poszerza możliwości systemu w przypadku raportowania, na przykład według różnych wariantów sprawozdawczości.

Centralny partner biznesowy

S/4HANA wprowadza nową kategorię Centralnego Partnera Biznesowego, zastępującego odrębne kartoteki dostawców i odbiorców. W nowym rozwiązaniu procedura utworzenia kontrahenta w systemie polega na utworzeniu Centralnego Partnera Biznesowego, a następnie określeniu, w jakich rolach występuje: odbiorcy, dostawcy lub odbiorcy i dostawcy jednocześnie. Dzięki temu dane są powiązane poprzez wspólny numer partnera biznesowego. Dalej uzupełniane są wglądy na poziomie poszczególnych jednostek gospodarczych czy informacje dotyczące struktur logistycznych (np. działu zaopatrzenia, obszaru zbytu).

Nowe podejście do zarządzania danymi podstawowymi kontrahentów zwiększa przejrzystość kartoteki, redukuje liczbę przechowywanych danych, ułatwia wyszukiwanie i raportowanie transakcji.

Rachunkowość środków trwałych

SAP S/4HANA dostarcza nowy (obligatoryjny) moduł odpowiedzialny za zarządzanie środkami trwałymi (New Asset Accounting).

Podstawowa zaleta tego rozwiązana to znaczna redukcja tabel. Dane rzeczywiste zapisywane dotychczas w tabelach związanych ze środkami trwałymi (ANEP, ANEA, ANLP, ANLC) zostają przeniesione do Universal Journal (ACDOCA). W konsekwencji niejako z definicji uzyskujemy zgodność Księgi Głównej i rachunkowości środków trwałych. Dzięki temu wykonywane niektórych transakcji przy zamknięciu miesiąca (jak np. księgowanie okresowe składników majątku) nie będzie więcej konieczne.

W nowym rozwiązaniu program księgowania amortyzacji został uproszczony, co podniosło jego wydajność. Zmiany wprowadzone dla składników majątku trwałego powodują automatyczną aktualizację jego amortyzacji planowanej. Nie będą także już wykorzystywane obszary wyceny „delta”.

Kontrola kredytowa

W starym rozwiązaniu funkcjonalności kontroli kredytowej były podzielone pomiędzy obszar SD i FI, W S/4HANA Credit Management został uspójniony i przeniesiony w jedno miejsce – do modułu rachunkowości finansowej.

 Zmiany w kontrolingu

Istotną nowością w kontrolingu jest zmiana wprowadzona w raportowaniu wyników. Moduł raportowania wyników (CO-PA) został także oparty o Universal Journal. Najważniejszą konsekwencją takiego podejścia i znacznie wyższej wydajności systemu jest ustanowienie – jako podstawowego wariantu rachunków wyników – wariantu księgowego (account-based), rozbudowanego o funkcje dostępne dotąd jedynie w wariancie kalkulacyjnym (costing-based).

Wielką zaletą rozwiązania jest zgodność modułu kontrolingowego z Księgą Główną.

Kolejną istotną zmianą w module CO-PA w wersji księgowej jest wprowadzenie możliwości wyceny. Do tej pory np. koszt własny sprzedaży był zapisywany w postaci jednej linii, obecnie mamy możliwość rozbicia kosztu własnego sprzedaży w oparciu o dane z kalkulacji materiałowych. To powoduje zaksięgowanie w tabeli ACDOCA dodatkowych księgowań, które rozbijają koszt własny jednoliniowy na wiele pozycji opartych na kalkulacji materiałowej.

Central Finance

Rozwiązanie SAP Central Finance to centralny system, do którego przenoszone są informacje finansowe z rozproszonych systemów (nie tylko SAP). Rozwiązanie pozwala na raportowanie danych finansowych z różnych systemów w jednym, centralnym miejscu, ze szczegółowością do pozycji pojedynczych. Dane mogę być przyjęte do SAP Central Finance bez względu na sposób ich konfiguracji w poszczególnych systemach dzięki zastosowaniu mechanizmów harmonizacji danych.

Interfejs Fiori

Fiori, nowy interfejs użytkownika to widoczna na pierwszy rzut oka i od dawna oczekiwana zmiana w systemach SAP. Dostęp przez przeglądarkę internetową, personifikacja ustawień (z poziomu firmy klienta jak i użytkownika końcowego), postawienie na estetykę i ergonomię oraz możliwość pracy na urządzeniach mobilnych to dziś oczywistość, także w rozwiązaniach dla biznesu. Aplikacje Fiori – zarówno udostępnianie przez SAP, jak i firmy partnerskie, można podzielić na trzy podstawowe kategorie:

  • Aplikacje transakcyjne – do obsługi transakcji i rejestracji dokumentów w systemie;
  • Aplikacje faktu – do prezentowania kluczowych informacji dotyczących obiektu/dokumentów i dokumentów powiązanych;
  • Aplikacje analityczne – do analiz i wspierania procesów decyzyjnych; wyświetlają obliczane na bieżąco wskaźniki wydajności (KPI).

Dostęp do aplikacji jest oparty na uprawnieniach w systemie, co gwarantuje bezpieczeństwo danych. Szerokie możliwości personalizacji pozwalają użytkownikowi na przygotowanie własnego kokpitu z dostępem do wybranych aplikacji i np. ustawienie ich według własnej hierarchii ważności, a także ukrycie lub dezaktywację nieużywanych. W porównaniu z SAP GUI (nadal dostępnym), Fiori stanowi zupełnie nową jakość i dobrze wpisuje się w trendy user experience, dotychczas bardziej kojarzone ze światem aplikacji konsumenckich.

 Dlaczego SAP S/4HANA?

Klienci często pytają, czy warto migrować na SAP S/4HANA. Jakkolwiek zrozumiały jest niepokój i często niechęć do zmiany czegoś, co nie najgorzej działa, warto tu podkreślić kilka aspektów. Po pierwsze – to konieczność. Firma SAP ogłosiła zakończenie wsparcia starych systemów do 2027 r. Warto już teraz pomyśleć o tym projekcie, by tuż przed zakończeniem okresu wsparcia uniknąć problemów z dostępnością konsultantów. To ważny, choć bardzo zachowawczy argument.

Ważniejsze są korzyści biznesowe, które już teraz można osiągnąć, korzystając z nowych rozwiązań. Ponad 1000-krotnie szybsze raportowanie, 1000 razy szybsza analityka, 200 razy krótszy czas odpowiedzi systemu, oszczędności rzędu 37% na kosztach IT (hardware, software) oraz personalnych dzięki zastosowaniu platformy SAP HANA – te dane (dostępne w opracowaniach publikowanych przez firmę SAP) – mówią same za siebie.

Dane odnoszące się do modułu finansowego S/4HANA mówią o znacznym procesu zamknięcia miesiąca, zwiększeniu możliwości analitycznych systemu i szybszym księgowaniu kosztów.

Nawet jeśli te średnie wyniki wydają się przeszacowane w odniesieniu do rzeczywistości biznesowej poszczególnych firm, wskazują potencjalne pole korzyści możliwych do osiągnięcia w organizacji.